ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μετά από 3 δεκαετίες ερευνών αποδεικνύεται ότι οι αιτιολογικές σχέσεις μεταξύ της διατροφής και του καρκίνου είναι πολύπλοκες , συχνά ασαφείς και δεν είναι δυνατή η άμεση συσχέτιση ενός τροφίμου με τον κίνδυνο ή μη εμφάνισης καρκίνου. Αυτό συμβαίνει γιατί τα τρόφιμα αποτελούνται από ένα σύνολο ουσιών, οργανικών και μη, που ο συνδυασμός και η συγκέντρωσή τους δεν είναι σταθερά, ενώ επίσης οι βιολογικά ενεργές ουσίες ποικίλλουν στις διάφορες τροφές. Ακόμα, ο καρκίνος είναι μια εξαιρετικά πολύπλοκη νόσος στην ανάπτυξη της οποίας συμβάλλουν πολλοί παράγοντες: γενετικοί, περιβαλλοντικοί, λοιμώξεις, τρόπος ζωής κ.α. Έτσι οι αρχικές εκτιμήσεις που διαπίστωναν ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ συγκεκριμένων διατροφικών συνηθειών ή τροφίμων και καρκίνου, δεν επαληθεύτηκαν από πρόσφατες μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες.

Είναι επίσης πιθανό οι ευνοϊκές δράσεις των τροφών να μην οφείλονται σε ένα συγκεκριμένο συστατικό , αλλά σε συνδυασμό αυτών, και θα πρέπει τα τρόφιμα αυτά να καταναλώνονται όπως είναι χωρίς να είναι απαραίτητη ή αποτελεσματική η «εξαγωγή» του ενεργού συστατικού. Παρά του ότι η χημειοπροφύλαξη επιτεύχθηκε στο εργαστήριο η κλινική αποτελεσματικότητα των τροφών δεν επιβεβαιώθηκε πάντα , ενώ οι θεραπευτικές εφαρμογές των βιοδραστικών ουσιών είναι περιορισμένες.Αυτό απαιτεί τη συνέχιση της έρευνας για τη βελτίωση της βιοδιαθεσιμότητας και των φαρμακολογικών ιδιοτήτων των ενεργών συστατικών των τροφών, καθώς επίσης και την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών δράσης τους.Το άριστο θεραπευτικό προφίλ και η φυσιολογική τους παρουσία στις τροφές, όπως επίσης και η εύκολη και οικονομική παραγωγή τους τα καθιστούν ιδανική επιλογή για την ευρείας κλίμακας πρόληψη του καρκίνου. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους ασθενείς που παρουσιάζουν ήδη άλλους παράγοντες κινδύνου όπως είναι η κληρονομική και γενετική προδιάθεση, το κάπνισμα , η παχυσαρκία κ.α.

Πολλές μελέτες και ερευνητικές προσπάθειες διερεύνησαν την πιθανότητα οφέλους από τη χρήση ειδικών συμπληρωμάτων διατροφής (γλουταμίνης, αμινοξέων, λιπαρών οξέων κ.α.) στην πρόληψη και στη θεραπεία του καρκίνου.Τα αποτελέσματα όμως ήταν αντικρουόμενα. Σε ορισμένες υπήρξε όφελος, σε άλλες όμως παρατηρήθηκε αύξηση στην επίπτωση καρκίνου(41). Επομένως η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής προς το παρόν δεν συνιστάται εκτός από ειδικές περιπτώσεις. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η χρήση «μαγικών» και εξωτικών τροφίμων ή ουσιών που θεραπεύουν ή προλαμβάνουν τον καρκίνο, αποτελεί ανήθικη εκμετάλλευση του πόνου και της αγωνίας των ασθενών με καρκίνο , ενώ μπορεί να καθυστερήσει ή να οδηγήσει σε διακοπή της ενδεδειγμένης θεραπείας. Οι νεοπλασματικοί ασθενείς ταλαιπωρούνται συχνά από τη νόσο ή τις παρενέργειες της θεραπείας και το μόνο που δεν χρειάζονται είναι οι ψεύτικες ελπίδες από μη επιστημονικά αποδεκτές θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Τέλος θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η διατροφή είναι μία αποτελεσματική επικουρική αγωγή σε κάθε αντινεοπλασματική θεραπεία, δεν αποτελεί όμως εναλλακτική αγωγή των άλλων θεραπειών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. World Cancer Report 2008 , edited by Peter Boyle and Bernard Levin , Lyon 2008

2. American Institute for Cancer Research, World Cancer Research Fund. Food, nutrition, and the prevention of cancer: a global perspective. Washington, DC: American Institute for Cancer Research; 1997

3. Doll R, Peto R. The causes of cancer: quantitative estimates of avoidable risks of cancer in the United States today. J Natl Cancer Inst 1981;66:1191-308

4. Willett WC. Diet, nutrition, and avoidable cancer. Environ Health Perspect. 1995;103(Suppl 8):165–170.

5. WCRF/AICR: Food, nutrition and the prevention of cancer: a global perspective. World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research 1997

6. Sturm R: Increases in clinically severe obesity in the United States, 1986–2000. Arch Intern Med 2003, 163:2146-2148

7. Calle EE, Rodriguez C, Walker-1Thurmond K, Thun MJ. Overweight, obesity, and mortality from cancer in a prospectively studied cohort of U.S. adults. New Engl J Med. 2003;348:1625–1638.

8. Calle EE, Kaaks R. Overweight, obesity and cancer: epidemiological evidence and proposed mechanisms. Nat Rev Cancer 2004;4:579-91.

9. Stattin P, Lukanova A, Biessy C, et al.Obesity and colon cancer: does leptin provide a link? Int J Cancer 2004;109:149-52.

10. Chang S, Hursting SD, Contois JH, et al.Leptin and prostate cancer. Prostate 2001;46:62-7.

11. Kaaks R, Lukanova A, Kurzer MS. Obesity, endogenous hormones, and endometrial cancer risk: a synthetic review. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2002;11:1531-43.

12. The Endogenous Hormones and Breast Cancer Collaborative Group.Endogenous sex hormones and breast cancer in postmenopausal women: reanalysis of nine prospective studies. J Natl Cancer Inst 2002;94:606-16.

13. Conney AH. Enzyme induction and dietary chemicals as approaches to cancer chemoprevention: the seventh DeWitt S. Goodman lecture. Cancer Res 2003;63:7005-31.

14. Talalay P. Chemoprotection against cancer by induction of phase 2 enzymes. Biofactors 2000;12:5-11.

15. Hecht SS. Chemoprevention of cancer by isothiocyanates, modifiers of carcinogen metabolism. J Nutr 1999;129:768S-74S.

16. Guyonnet D, Belloir C, Suschetet M, Siess MH, Le Bon AM. Mechanisms of protection against aflatoxin B(1) genotoxicity in rats treated by organosulfur compounds from garlic. Carcinogenesis 2002;23:1335-41.

17. Hahn-Obercyger M, Stark AH, Madar Z. Grapefruit and oroblanco enhance hepatic detoxification enzymes in rats: possible role in protection against chemical carcinogenesis. J Agric Food Chem 2005;53:1828-32.

18. Lamy S, Gingras D, Béliveau R. Green tea catechins inhibit vascular endothelial growth factor receptor phosphorylation. Cancer Res 2002;62:381-5

19. Labrecque L, Lamy S, Chapus A, Mihoubi S, Durocher Y, Cass B, et al. Combined inhibition of PDGF and VEGF receptors by ellagic acid, a dietaryderived phenolic compound. Carcinogenesis 2005;26:821-6.

20. Lamy S, Blanchette M, Michaud-Levesque J, Lafleur R, Durocher Y, Moghrabi A, et al. Delphinidin, a dietary anthocyanidin, inhibits vascular endothelial growth factor receptor-2 phosphorylation. Carcinogenesis 2006;27:989-96.

21. Coussens LM, Werb Z. Inflammation and cancer. Nature 2002;420:860-7.

22. Surh YJ, Chun KS, Cha HH, Han SS, Keum YS, Park KK, et al. Molecular mechanisms underlying chemopreventive activities of anti-inflammatory phytochemicals: down-regulation of COX-2 and iNOS through suppression of NFkappa B activation. Mutat Res 2001;480-1:243-68.

23. Boffetta P, Hashibe M, La VC, Zatonski W, Rehm J. The burden of cancer attributable to alcohol drinking. Int. J. Cancer 119(4), 884–887 (2006).

24. Boffetta P, Hashibe M (2006). Alcohol and cancer: Lancet Oncol 7: 149-156.

25. Block G, Patterson B, Subar A: Fruit, vegetables, and cancer prevention: a review of the epidemiological evidence. Nutr Cancer 1992, 18:1-29.

26. Steinmetz KA, Potter JD: Vegetables, fruit, and cancer prevention: a review. J Am Diet Assoc 1996, 96:1027-1039.

27. Fowke JH, Chung FL, Jin F, Qi D, Cai Q, Conaway C, Cheng JR, Shu XO, Gao YT, Zheng W: Urinary isothiocyanate levels, brassica, and human breast cancer. Cancer Res 2003, 63:3980-3986.

28. London SJ, Yuan JM, Chung FL, Gao YT, Coetzee GA, Ross RK, Yu MC: Isothiocyanates, glutathione S-transferase M1 and T1 polymorphisms, and lung-cancer risk: a prospective study of men in Shanghai, China. Lancet 2000, 356:724-729

29. Cohen JH, Kristal AR, Stanford JL: Fruit and vegetable intakes and prostate cancer risk. J Natl Cancer Inst 2000, 92:61-68.

30. Schröder FH, Roobol MJ, Boev´e ER, de Mutsert R et al (2005) Randomized, double-blind, placebo-controlled crossover study in men with prostate cancer and rising PSA: effectiveness of a dietary supplement. Eur Urol 48(6):922–931

31. Sonoda T, Nagata Y, Mori M, Miyanaga N et al (2004) A case-control study of diet and prostate cancer in Japan: possible protective effect of traditional Japanese diet. Cancer Sci 95(3):238–242

32. Tian B, Wang Z, Zhao Y, Wang D et al (2008) Effects of curcumin on bladder cancer cells and development of urothelial tumors in a rat bladder carcinogenesis model. Cancer Lett 264(2):299–308

33. Kanai M, Imaizumi A, Otsuka Y, Sasaki H et al (2011) Dose-escalation and pharmacokinetic study of nanoparticle curcumin, a potential anticancer agent with improved bioavailability, in healthy human volunteers. Cancer Chemother Pharmacol 69(1):65–70

34. McLarty J, Bigelow RL, Smith M, Elmajian D et al (2009) Tea polyphenols decrease serum levels of prostate-specific antigen, hepatocyte growth factor, and vascular endothelial growth factor in prostate cancer patients and inhibit production of hepatocyte growth factor and vascular endothelial growth factor in vitro. Cancer Prev Res (Phila) 2(7):673–682

35. Tang N, Wu Y, Vhou B, Wang B et al (2009) Green tea, black tea consumption and risk of lung cancer: a meta-analysis. Lung Cancer 65(3):274–283

36. Butler LM, Wu AH (2011) Green and black tea in relation to gynecologic cancers. Mol Nutr Food Res 55(6):931–934

37. Botta C, Di Giorgio C, Sabatier A, De Méo M (2008) Genotoxicity of visible light (400–800 nm) and photoprotection assessment of ectoin, L-ergothioneine and mannitol and four sunscreens. J Photochem Photobiol B Biol 91(1):24–34

38. Fountoulakis A, Martin IG, White KL, et al. Plasma and esophageal mucosal levels of vitamin C: role in the pathogenesis and neoplastic progression of Barrett’s esophagus. Dig Dis Sci 2004;49:914-9.

39. Duffield-Lillico AJ, Reid ME, Turnbull BW, Combs GF Jr, Slate EH, Fischbach LA, Marshall JR, Clark LC: Baseline characteristics and the effect of selenium supplementation on cancer incidence in a randomized clinical trial: a summary report of the Nutritional Prevention of Cancer Trial. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2002, 11:630-639.

40. Norat T, Lukanova A, Ferrari P, Riboli E: Meat consumption and colorectal cancer risk: dose-response meta-analysis of epidemiological studies. Int J Cancer 2002, 98:241-256.

41. Omenn GS, Goodman GE, Thornquist MD et al. Effects of a combination of b-carotene and vitamin A on lung cancer and cardiovascular disease. N. Engl. J. Med. 334(18), 1150–1155 (1996).

42. Lawrence H. Kushi, Tim Byers, Colleen Doyle et al. American Cancer Society Guidelines on Nutrition and Physical Activity for Cancer Prevention: Reducing the Risk of Cancer With Healthy Food Choices and Physical Activity. CA Cancer J Clin 2006;56;254-281