Ο καρκίνος είναι σήμερα μια παγκόσμια απειλή για την ανθρώπινη υγεία και ιδιαίτερα για τις ανεπτυγμένες χώρες. Δεν είναι μια σύγχρονη ασθένεια καθώς έχει υπάρξει εδώ και αιώνες, όμως γίνεται ολοένα και συχνότερο φαινόμενο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ραγδαία αύξηση του πληθυσμού καθώς και στην γήρανσή του αφού ο καρκίνος προσβάλει περισσότερο τις μεγάλες ηλικίες.

Υπάρχουν αναφορές καρκινικών όγκων από παπύρους της αρχαίας Αιγύπτου, από Έλληνες , Ρωμαίους και Πέρσες συγγραφείς. Σχετικά έγραψε ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός , ενώ υπάρχουν αναφορές όγκων της στοματικής κοιλότητας , του φάρυγγα ,του οισοφάγου και της πυέλου σε αρχαία ινδικά κείμενα του 2500 π.Χ. Καρκινικοί όγκοι απομονώθηκαν επίσης από ανατομές σε πολλές αιγυπτιακές μούμιες.

Η συχνότητα της ασθένειας στις διάφορες χώρες δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί με ακρίβεια καθώς σε πολλά μέρη του κόσμου δεν υπάρχει αξιόπιστη και ικανοποιητική καταγραφή των περιστατικών. Το 2000 υπολογίστηκε ότι λιγότερο από το 20% του πληθυσμού παγκοσμίως καλύπτεται από σχήματα καταγραφής των περιστατικών καρκίνου ή ογκολογικά μητρώα. Το ποσοστό αυτό διαφοροποιείται από περίπου 13% στην Αφρική , 9% στην Ασία έως 95% στην Λατινική Αμερική. Η διεθνής εταιρεία έρευνας του καρκίνου (IARC) εκτίμησε το 2008 τα νέα περιστατικά καρκίνου παγκοσμίως σε περίπου 12,4 εκατομμύρια ανά έτος, ενώ τους θανάτους από καρκίνο σε περίπου 7,6 εκατομμύρια ανά έτος. Με βάση τις στατιστικές τάσεις υπολογίζεται ότι το 2030 τα νέα περιστατικά καρκίνου ανά έτος θα είναι πάνω από 25 εκατομμύρια , ενώ οι θάνατοι περίπου 12 εκατομμύρια. 

Η αντιμετώπιση και διαγνωστική προσέγγιση της νόσου δεν διαφοροποιήθηκε ιδιαίτερα έως τον 18ο αιώνα. Το 1881 ο Billroth πραγματοποίησε επιτυχή γαστρεκτομή σε καρκίνο του στομάχου και το 1884 ο Godlee αφαίρεσε έναν εγκεφαλικό όγκο.Στο τέλος του αιώνα οι Roentgen και Curies με τις ανακαλύψεις τους άνοιξαν το δρόμο για την ακτινολογική διάγνωση ορισμένων όγκων και την ακτινοθεραπεία (1).

Έως τη δεκαετία του ’70 η ιατρική έρευνα και η αντιμετώπιση της νόσου επικεντρώθηκαν στην ακτινοθεραπεία , τη χημειοθεραπεία και στις χειρουργικές επεμβάσεις.Όσον αφορά τους μηχανισμούς και τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου οι ερευνητές ενοχοποιούσαν συγκεκριμένες χημικές και φυσικές ουσίες που με κάποιον τρόπο συμβάλλουν στην εμφάνιση της νόσου.Στην διαδικασία αυτή περιλαμβάνεται η επαγγελματική έκθεση σε τοξικές ουσίες και η ρύπανση του περιβάλλοντος.

Ως αίτια καρκίνου στις Η.Π.Α. ενοχοποιούνται σήμερα το κάπνισμα σε ποσοστό 30% , η διατροφή και ο τρόπος ζωής 30% ,η κληρονομικότητα 5-10% , το περιβάλλον 1-5% και οι λοιμώξεις 1-5% (3,4).Από τα παραπάνω συμπεραίνεται η μεγάλη σημασία της διατροφής και του τρόπου ζωής στην πρόληψη της νόσου , καθώς είναι σχετικά απλό και χωρίς σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις η τροποποίησή τους σε όφελος της υγείας.

Από μελέτη (βιβλιογραφική ανασκόπηση περίπου 7000 επιδημιολογικών μελετών της δίαιτας , της φυσικής δραστηριότητας και του καρκίνου έως το 2007) του WCRF (Παγκόσμιο Ίδρυμα για την Έρευνα του Καρκίνου) σε συνεργασία με το AIRC (Αμερικάνικο Ινστιτούτο για την Έρευνα του Καρκίνου) προκύπτει ότι το 1/3 περίπου των πιο συχνών μορφών καρκίνου σε ανεπτυγμένες χώρες , και το 1/4 περίπου σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα θα μπορούσαν να προληφθούν με την υγιεινή διατροφή , την φυσική δραστηριότητα και τη διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους(5).

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίσθηκαν ενδείξεις επιρροής της διατροφής στην εμφάνιση του καρκίνου , παρατηρώντας τους πληθυσμούς που μετακινούνταν σε διαφορετικά διατροφικά περιβάλλοντα (όπου εμφάνιζαν κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου παρόμοιο με αυτόν του νέου περιβάλλοντος) , ή από συγκρίσεις μεταξύ των ατόμων ενός πληθυσμού με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες.Για παράδειγμα οι Ασιάτες έχουν 25 φορές λιγότερο συχνά καρκίνο του προστάτη και 10 φορές λιγότερο συχνά καρκίνο του μαστού από τους κατοίκους δυτικών χωρών.Όταν όμως οι Ασιάτες μεταναστεύουν σε δυτικές χώρες ακολουθώντας τον δυτικό τρόπο ζωής το ποσοστά των παραπάνω καρκίνων αυξάνονται δραματικά(2).

Το 1981 οι Doll και Peto σε μια καθοριστική μελέτη υπολόγισαν ότι το 70-80% όλων των καρκίνων που διεγνώσθησαν το 1970 στις Ηνωμένες πολιτείες θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί με τροποποιήσεις του τρόπου ζωής όπως η διακοπή του καπνίσματος ή με τη διατροφή(3).

Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ιπποκράτης δίδασκε μέσα από τον πασίγνωστο αφορισμό του ότι: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας» .Παρά την τεράστια τεχνολογική και πολιτισμική πρόοδο η πεμπτουσία αυτών των λέξεων έχει τα τελευταία χρόνια επανέλθει στο προσκήνιο , ανανεώνοντας το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για την διατροφή και την ικανότητα των τροφών να επηρεάζουν φυσιολογικές και παθολογικές λειτουργίες του οργανισμού.



«Η τροφή μπορεί να αποτελέσει φάρμακον άριστον, όμως η τροφή μπορεί να αποτελέσει και φάρμακο χείριστο, η τροφή είναι χείριστη ή άριστη ανάλογα με την περίσταση» (Ιπποκράτης στο «Περί Τροφής» § 19).